- Կը ներէք տիկին համարձակութեանս. Կ'ուզէի գիտնալ թէ ի'նչ լեզու կը խօսիք, բոլորովին անծանօթ է ինծի- կ'ըսէ աւազին վրայ երկարած կինը, երբ կը լսէ իմ և աղջկաս խօսակցութիւնը:

 

-Հայերէն - կը պատասխանեմ, առանց իր կողմը նայելու:

 

Նորէն ամառ է, նորէն օդափոխութիւն, և նորէն եկած ենք Սան Պերնարտօ, ծովափի ամարանոցը, ուր շատ տարիներէ ի վեր կու գանք, երբ մեր զաւակները դեռ շատ փոքր էին:

 

-Ուրեմն հայերէն, երբեք չէի լսած այդ լեզուն, երաժշտականութին ունի և ականջին շատ հաճելի կը հնչէ - կը կրկնէ երիտասարդ կինը: Ապա հայ ժողովուրդի մասին ուղղուած հարցումներով` կը քակուի խօսակցութեան կծիկը:

 

Այս անգամ մէջս իր խոր թմբիրէն կ'արթննայ ուսուցիչը և կը սկսի դասախօսութիւն տալ հայ ժովուրդի մասին. որ եղած է առաջին ժողովուրդը որ քրիստոնէութիւնը ընդունած է, որ քսաներորդ դարուն թուրք կառավարութիւնը մէկ ու կէս միլիոն հայ ջարդած է, որ գրաւած է մեր հողերը, որ երկու տարի առաջ ամբողջ աշխարհի հայերը ոգեկոչեցին Հայկական Ցեղասպանութեան 100ամեակը.

 

-Այո, կը յիշեմ- կ'ընդմիջէ զիս- մեր թաղամասին մէջ որմազդներ փակցուցած էին պատերուն վրայ, մանիշակագոյն ծաղիկ , վրան գրուած 100 años del genocidio armenio. Կը շարունակեմ խօսիլ տեղահանուած հայերու մասին, որոնք ցրուեցան աշխարհով մէկ եւ կազմեցին գաղութներ.և շնորհիւ իրենց աշխատասիրութեան յաջողեցան նիւթական և ընկերային բարձր դիրքերու հասնիլ: Կ'անդրադառնամ, որ շատ խօսեցայ, թերևս ձանձրացաւ.

 

-Ոչ, ոչ, շարունակէ- կ' ըսէ:

Այս անգամ կը խօսիմ մեր գաղութին, մեր հաստատութիւններուն մասին, կը թուեմ տարբեր մարզերու, ասպարէզներու մէջ ծանօթ հայերու անուններ: Վերջ այսօրուան դասախօսութեան: Արևը Հրաժեշտ կ'առնէ ծովափէն մենք ալ իրարմէ: Յաջորդ օրը կեցած եմ, հիացած կը դիտեմ անծայրածիր ծովը. մտնեմ, թէ չմտնեմ:

 

-Սենիօրա... սենիօրա արմենիա -կը կանչէ մէկը:

Կը դառնամ ետեւ: Երէկուան ծովափի դրացուհիս է. ձեռքով կը բարևէ. կը մօտենամ իրեն:

 

- Երէկ I phoneիս մէջ փնտռեցի հայերու մասին տեղեկութիւններ: Հայաստանի մայրաքաղաքը Երևանն է. Նշանաւոր է Արարատ լեռը, որուն վրայ հանգչած է Նոյեան տապանը- և ուրիշ ծանօթութիւններ ալ կու տայ, դասը լաւ սորված աշակերտի մը խանդավառութեամբ:

 

 

 

 

 

 

-Այո,- կ'ըսեմ, կարճ կապելու համար:

Այս անգամ հետաքրքրութեան առարկան Սուրիան է: Թաքնուած ուսուցիչը կրկին կը յայտնուի եւ "Հազարումէկ Գիշերներու" հեքիաթներուն յատուկ պատկերներով համեմուած, կարօտով կը նկարագրէ իր անցեալի սիրելի և երազային ծննդավայրը : Ներսի շուկայէն կը սկսի,կ'անցնի ոսկերիչներու շուկան, արեւելեան բաղնիքները, սուս ծախողները, նեղ և խորհրդաւոր փողոցները, "փախլաւաճիները" եկեղեցիները, մզկիթները , հազարամեայ բերդը և արևելքի խայտաբղէտ գոյները, ձայները, բոյրը, կերակուրները և ժողովուրդին հիւրասիութիւնը: Եւ կը զգայ թէ պատմելու միջոցին,անզգալաբար աչքերէն արցունքի կաթիլներ կը հոսին: Չի խօսիր ներկայի տխուր իրավիճակին մասին: Իր յիշողութեան մէջ կ'ուզէ անաղարտ պահել անցեալի գեղեցիկ և պայծառ պատկերը:

Յաջորդ օրուան հարցաքննութիւնը անձիս շուրջ կը դառնայ: Կը հարցնէ անունս.

-Սօսի - կ'ըսեմ -Սուսի.- այսինքն Սուսանայի կրճատումը. Թող այդպէս ըլլայ կը մտածեմ:

Ինք Իրմա կը կոչուի: Երբ կ'իմանայ որ հայերէն լեզուի ուսուցչուհի եմ, որ դպրոցներուն մէջ կը ջանանք մեր լեզուն կենդանի պահել և նոր սերունդին սորվեցնել, կ'ըսէ թէ իր մեծ -հայրը և մեծ- մայրը Իտալիայէն եկած են, բայց տան մէջ իտալերէն չեն խօսած եւ այդպէս լեզուն իրենց ընտանիքին մէջ մեռած է:

-Դուք ազգային ինքնութիւնը կորսնցնելու վտանգը չէք ապրիր, կ'ըսեմ իւրովի: Մենք հայապահպանումի համար շարունակ պայքար կը մղենք:

 

- Զարմանալի է- կ'ըսէ քիչ մը վարանումով- երկար տարիներ հոս ապրած ես, բայց տակաւին օտարի շեշտ ունիս: Առաջինը չէ, որ ակնարկութիւն կ'ընէ այդ մասին:

 

-Մենք տան մէջ միայն հայերէն կը խօսինք - կը պատճառաբանեմ: Օտարականի շեշտը կառչած է լեզուիս և չ'ուզեր անջատուիլ:

Իրիկնամուտ է . մեղմ ալիքները երգելով կը մօտենան եւ կը համբոյրեն ծովափը, որ ի վերջոյ շունչ կ'առնէ օրուան թոհ ու բոհէն յետոյ: Առաքելութիւնս կատարածի գոհունակութեամբ քայլերս կ'ուղղեմ դէպի տուն: